Infekcije urinarnog trakta spadaju, uz respiratorne, medju najčešće infekcije u adultnoj populaciji. Priznati urolog, Prof. dr Aleksandar Vuksanović sa Klinike za urologiju Univerzitetskog Kliničkog centra Srbija, otkriva šta je sve važno znati o urinarnim infekcijama i koji je najbolji pristup prevenciji i tretmanu.
Urinarne infekcije: Kako ih prepoznati?
Urinarna infekcija predstavlja skup simptoma i znakova koji su izazvani prisustvom bakterija u urinarnom traktu. Najčešće izolovani uropatogen je E. Coli. Druge Enterobacteriaceae i Enterococcus spp se takodje izoluju u značajnom procentu kod pacijenata sa urološkim obolenjima. Češće javljaju kod žena, što to se objašnjava anatomskom gradjom i lakšim ulaskom bakterija kroz izvodni mokraćni kanal – uretru.
Simptomi urinarnih infekcija uključuju fizičke simptome, kao što su suprapubični pritisak i bol, učestali nagon na mokrenje, osećaj pečenja i bola pri mokrenju. Neretko, uz fizičke simptome, javljaju se i psihički simptomi, strah od ponovne infekcije i fizičkih simptoma koji je prate, a zatim i strah od E. coli, kao najčešćeg uropatogena, koji veliki broj pacijenata vezuje za povećan rizik od “propadanja bubrega”.
Cistitis (upala mokraćne bešike) je najčešća infekcija urinarnog trakta. Infekciju mokraćne bešike karakteriše učestali nagon na mokrenje, otežano mokrenje, nezadrživi nagon na mokrenje, bol pri kraju mokrenja, nekada se javlja i prisustvo krvi u urinu (hematurija). Ukoliko se upala mokraćne bešike proširi na gornji urinarni trakt, dolazi do pijelonefritisa (infekcija bubrega), a uz ranije navedene smetnje javlja se i povišena temperatura, jeza, groznica, slabinski bol.
Šta je „Honey moon cystitis” ?
Jedan od oblika cistitisa je i tzv. „Honey moon cystitis”, koji se može definisati kao upala bešike koja nastaje nakon seksualne aktivnosti. Simptomi su kao i kod svakog cistitisa: učestalo i bolno mokrenje, osećaj pečenja pri mokrenju, bola nakon mokrenja u predelu mokraćne bešike. Kod težih oblika može se javiti i krv u urinu. Tokom seksualnog odnosa, uropatogen, najčešće E. Coli, koja živi na koži oko anusa, preko uretre prodire u mokraćnu bešiku i izaziva njenu upalu. Nije dokazana protektivna uloga kondoma u nastanku „Honey moon cistitisa“. Ovaj oblik cistitisa se prevashodno javlja kod žena u 20-tim godinama ali, neretko, i žene u 50-tim pate od „Honey moon cystitisa”. Tome pogoduje suvoća vagine koja se javlja u menopauzi.
Kako se dijagnostikuju urinarne infekcije ?
U svakodnevnoj kliničkoj praksi kriterijumi za postavljanje dijagnoze urinarne infekcije su: klinički simptomi, laboratorijske analize (krv, urin, prostatični eksprimat), zatim dokazano prisustvo mikroorganizama (urinokultura; specifični testovi). Kod infekcija urinarnog trakta u analizi urina beleži se povišen broj leukocita – više od 10, zatim prisustvo važnog enzima leukocitne esteraze, prisustvo nitrita i proteina. Uočava se i povećan broj bakterija. Ranije se prisustvo više od 100.000 kolonija bakterija u 1mL urina smatralo značajnim. Danas se više ovaj parametar ne uzima kao relevantan, i manji broj kolonija bakterija u mL urina je značajan, ukoliko ga prate simptomi urinarne infekcije.
Jedna od krakteristika urinarnih infekcija, pogotovo onih koje se javljaju kod žena, je sklonost ka recidiviranju. Otuda, postupci usmereni ka prevenciji recidiva imaju veliki značaj. Danas se zna da neatibiotska profilaksa, ima podjednaku efikasnost, a i značajne prednosti u odnosu na antibiotsku.
Koji je najpovoljniji pristup lečenju urinarnih infekcija ?
Lečenje cistitisa sprovodi se od strane lekara primenom antibiotika (cefalosporini II i III generacije, fluorohinoloni) u trajanju od 7 dana, nekada i duže.
Ono što poslednjih godina posebno zabrinjava je dramatičan porast antimikrobne rezistencije, naročito na antibiotike širokog spektra, kao što su cefalosporini II i III generacije i fluorohinoloni. Način lečenja koji preporučuju savremeni vodiči za terapiju cistitisa je takozvana “single dose” terapija, odnosno jednokratna primena odgovarajućeg antibiotika u trajanju od 3 do 5 dana (short term).
Imajući u vidu multirezistentne sojeve bakterija, koji se, nažalost, sve više sreću kao izazivači urinarnih infekcija, na značaju dobija njihovo racionalno lečenje, odnosno racionalna upotreba antibiotika. Racionalnost nipošto ne treba poistovetiti sa štednjom. Racionalnost podrazumeva lečenje simptomatskih urinarnih infekcija delotvornom terapijom, koja u isto vreme najmanje pogoduje razvoju multirezistentnih sojeva.
Koji neantibiotski tretmani pomažu u borbi protiv Ešerihije ?
Od ranije je poznat blagotvorni efekat ekstrakata pojedinih biljaka u lečenju urinarnih infekcija. Jedan od preparata na tržištu za tu namenu je Naturoplex®, biljni preparat za urinarne infekcije. Aktivni principi iz Naturoplex® tableta mogu doprineti umirenju tegoba već na početku primene. Savetuje se kod blagih, početnih tegoba infekcija urotrakta samostalno, ili u kombinaciji sa antibioticima.
U svrhu prevencije urinarnih infekcija koriste se i probiotici. Imajući uvidu da digestivni trakt predstavlja gotovo najčešći izvor uropatogena, cilj je da se sluzokoža creva naseli “dobrim” bakterijama koje će biti konkurencija “lošim”. Savremeni vodiči daju i preporuku za primenu vaginalnih probiotika. Kod žena u menopauzi, od koristi mogu biti i lokalni estrogeni.
Savremeni vodiči navode i potencijalnu korist od proizvoda koji sadrže celi plod severnoameričke brusnice i d manozu, koji se mogu primeniti u profilaksi recidiva infekcija izazvanih E. Coli. Takodje, na tržištu danas postoje i preparati koji se koriste za intravezikalnu instilaciju. Ono sadrže kombinaciju hijaluronske kiseline i hondroitin-sulfata. Indikovani su kod najupornijih infekcija i čestih recidiva, podižući “lokalne odbrambene mehanizme” na viši nivo.
Prof. dr Aleksandar Vuksanović – Klinika za urologija,
UKC Srbija
